In Utrecht-Oost werken bedrijven en onderwijsinstellingen met de overheden al jaren aan het verminderen en veranderen van de mobiliteit in het gebied. Tijdens de coronacrisis is P2 gevraagd om deze samenwerking te intensiveren. In eerste instantie met een pakket maatregelen gericht op veilige bereikbaarheid en toegankelijkheid van de bedrijven in 2020. Daarna kwam er de vraag vanuit 'Goed op Weg'; een programma waarin de provincie Utrecht, de gemeenten Utrecht en Amersfoort, Rijkswaterstaat en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat samenwerken om met innovatieve maatregelen de bereikbaarheid van de drukste regio’s in Nederland te verbeteren. Paul Veelenturf en Anouk Keune hebben deze opgave als procesmanagers opgepakt.

Hoe zijn we begonnen?

Tijdens corona is Utrecht Science Park geconfronteerd met forse reisbeperkingen en is (noodgedwongen) een forse impuls ontstaan voor thuiswerken en hybride onderwijs. We zijn gestart met het ophalen met ambities en opgaven voor de periode post-covid : bij de 20 grootste werkgevers, de onderwijsinstituten (Universitair Medisch Centrum Utrecht, Hogeschool Utrecht, Universiteit Utrecht), bij de vervoerders (Qbuzz) en de overheden (gemeente Utrecht, provincie).

In diverse gespreksrondes met deze stakeholders hebben we scherp in beeld gebracht wat de wensen en mogelijkheden waren om te komen tot structureel ander reisgedrag bij verschillende reizigersgroepen: zorgverleners, studenten, onderwijzend personeel, kantoorpersoneel, onderzoekers en patiënten/bezoekers van ziekenhuizen.

Met maatwerk voor de verschillende bedrijven is een collectieve ambitie bepaald: vergroting van de bereikbaarheid van Utrecht-Oost door alle reisbewegingen in totaal met 20% te verminderen Daarmee is er ruimte om groei aan reizigers in 2020-2030 op te vangen.

De ambitie is vertaald in 3 strategische hoofddoelen, uitgewerkt in een MObiliteitsVERdeler :

• Verdeling van de mobiliteitsdruk door meer thuis te werken en meer thuisonderwijs.
• Verdeling van de mobiliteitsdruk door te spreiden, met name door slim roosteren van de onderwijsinstellingen en spreiding van werkdagen over de week bij andere bedrijven.
• Verdeling van de mobiliteitsdruk door minder autoverkeer en meer ruimte voor openbaar vervoer, fiets en wandelen.

Voordat we begonnen een concreet gebiedspakket uit te werken, zijn de ambities en doelen bestuurlijk vastgelegd door de bestuurders van alle kern-stakeholders. Dat hielp om goed in gesprek te komen over acties die bedrijven zelf kunnen of moeten uitvoeren en welke acties om een meer collectieve, gebiedsspecifieke aanpak vragen.

Samenhang aanbrengen met een concreet gebiedspakket

Anouk en Paul gingen aan de slag met concrete uitwerking van de 3 hoofddoelen. In gerichte werksessies met stakeholders zijn de diverse programmalijnen uitgewerkt en zijn concrete acties benoemd. Daarbij is nadrukkelijk gekeken naar de haalbaarheid van ambities. Maar tegelijkertijd ook voor welke acties er bij partijen (individueel, collectief) draagvlak was om mee aan de gang te gaan. Dit is samengevat in een concreet gebiedspakket Bereikbaar Utrecht Oost.

Voorbeelden van acties

Het gebiedspakket is ontwikkeld tussen 1 oktober 2020 en 1 juli 2021. Het pakket is als 'tussenresultaat' vastgesteld door het Bestuurlijk Overleg Bereikbaar Utrecht Oost.  

Voorbeelden van acties op gebied van 'meer thuis werken en thuisonderwijs':

• Personeelsbeleid richten op meer thuiswerken (20-40% tov 2019) en structureel meer thuis/hybride onderwijs bij hogeschool en universiteit.
• Gerichte communicatie-campagnes binnen bedrijven en instellingen om bewust dagelijks keuze te maken : waar ga ik werken, hoe ga ik reizen?
• Inzet van gezamenlijke reisapps voor Utrecht Science Park om keuzes te maken (thuis of naar het werk ?) en registratie van thuiswerken gemakkelijk te maken.

Voorbeelden van acties op gebied van 'meer spreiden':

• Sturen op spreiding van reizen door flexibele werktijden maar ook gericht werken met blokdiensten.
• Afstemming van het achter elkaar starten van studentenonderwijs bij ziekenhuis, hogeschool en universiteit.
• Gebruik van verschillende reismogelijkheden door de week om beter te kunnen spreiden (combinaties auto/OV/fiets).

Voorbeelden van acties op gebied van 'meer duurzamer reizen':

• Inzet stringent parkeerbeleid.
• Hogere vergoedingen voor fiets en OV en lagere voor autogebruik.
• Aanleg van mobiliteitshubs met deelmobiliteit in Utrecht Science Park.
• Meer ruimte voor fietsen en lopen in het gebied.

De uitvoering

Na oplevering van het gebiedspakket is de uitvoering van de acties opgepakt door de uitvoeringsorganisatie Goed op Weg. Vanaf najaar 2021 zijn diverse acties in gang gezet. Ook worden de resultaten van de acties goed gemonitord en is een benchmark opgezet om de vergelijking tussen de bedrijven en instellingen goed te kunnen vergelijken. Voor meer informatie over de benchmark en monitoring van de resultaten in het gebied Utrecht-Oost, zie de website van 'Goed op Weg'.