Waalwijk wil in 2030 tenminste 50% van het totale elektriciteitsverbruik binnen de gemeente duurzaam opwekken op eigen grond. Om dit mogelijk te maken wil de gemeente ruimte geven om op grote schaal zonne- en windenergie op te wekken. Aan Hans Kursten van P2 de schone taak om de gemeente hierin te (bege)leiden als procesmanager.  

In de zomer van 2021 besloot de Waalwijkse gemeenteraad om een grote stap in de energietransitie te zetten door in 2030 zelf de helft van het totale elektriciteitsverbruik in de gemeente op te wekken. Om die groene ambitie waar te maken heeft de gemeente de Kadernota Grootzalige Opwek Duurzame Energie (GODE) opgesteld. Hans is verantwoordelijk voor de uitvoering van de nota. Concreet moet hij onderzoeken waar in de gemeente Waalwijk windturbines en zonnepanelen geplaatst kunnen worden en vervolgens het proces vormgeven om dit dan ook werkelijkheid te laten worden.

Windturbine in achtertuin

Ook al heeft de raad besloten dat er windturbines nodig zijn, is de uitvoering van de Kadernota geen gemakkelijke opdracht voor de gemeente. Volgens Hans zit hem dat in de complexiteit van het stakeholderveld. ‘Er zijn heel veel partijen bij dit project betrokken, met hele uiteenlopende belangen. Omwonenden, politiek, andere overheden, bedrijven, ontwikkelaars: iedereen is belanghebbende. Iedereen wil verduurzamen maar in de regel wil niemand een windturbine in zijn achtertuin.’

Met de opdracht is aardig wat grond gemoeid. “Het doel van de raad is om ruim 200.000 megawattuur per jaar duurzaam op te wekken. Daarvoor heb je ongeveer 20 hectare aan windturbines en 15 hectare aan zonnevelden nodig. Waalwijk heeft een grondoppervlak van 68,15 km², 6800 hectare. Dat betekent dat we zo’n 35 van de 6800 hectare gemeentegrond hiervoor moeten inzetten.”

Complex stakeholderveld

Om het complexe en omvangrijke stakeholderveld te managen, deed de gemeente een beroep op P2. Met bijna veertig jaar ervaring in de duurzame energiesector heeft procesmanager Hans aan alle kanten van de tafel gezeten. “Ik heb duurzame energie ontworpen, gemaakt, ontwikkeld, verkocht, beheerd en nu zit ik aan de overheidskant om te zorgen dat het goed wordt geïmplementeerd. Omdat ik alle facetten inmiddels beheers, lukt het me goed om met alle partijen tot wederzijds begrip te komen.”

En alle partijen, dat zijn er nogal wat. Hans somt op: “We voeren gesprekken met de bewoners ten noorden van de A59, met de inwoners van de drie kernen, de gemeenteraad, de dorpsraden van omliggende gemeentes, bedrijven, initiatiefnemers, milieugroeperingen, landbouwvertegenwoordigers en heel veel institutionele partijen.“ Die laatste doelgroep is omvangrijker dan je zou denken. “Het Ministerie van Defensie is partij omdat een deel van het gebied laagvlieggebied is voor luchtmachtbasis Gilze-Rijen. Netbeheerders TenneT en Enexis voor de hoogspanningskabel en de aansluiting op het net, de Gasunie want er loopt een hogedruktransportleiding door het gebied. Brabantse Milieufederatie, het Waterschap, Rijkswaterstaat en de provincie Noord-Brabant. De GGD betrekken we ook want die gaat over de gezondheid waar omwonenden zich zorgen over maken.”

Groene vinkjes

Als procesmanager zorg ik voor het verbinden van al die verschillende belangen in het stakeholderveld zodat alle vinkjes op groen komen te staan, omschrijft Hans zijn werk. Die groene vinkjes staan voor draagvlak. “We proberen recht te doen aan de belangen van alle partijen en we staan continu in verbinding met de omgeving. Dat is de projectaanpak waar P2 voor staat. Als iemand niet gehoord wordt, is er een rood kruis en bij een rood kruis kun je niet doorrijden.” Dus gaat Hans met alle partijen in gesprek om te kijken wat ze nodig hebben om mee te werken aan de komst van windturbines en zonnepanelen. “Een duurzaam energieproject moet ruimtelijk passen, in de wet en regelgeving passen, maatschappelijk passen en moet ook draagvlak hebben van de omgeving. Als er ‘vinkjes’ nog niet duidelijk zijn, moet je eerst onderzoeken wat partijen willen. De kunst is daar voldoende tijd voor te nemen en tegelijkertijd de vaart erin te houden.”

Om iedereen mee te krijgen en groene vinkjes te halen, bewandelt Hans in zijn project verschillende sporen. “Voordat de plannen concreet worden doen we uitgebreid onderzoek. In het formele spoor brengen we zorgvuldig in kaart wat de mogelijke milieueffecten zijn van de energieopwekking. Met een uitgebreide milieueffectrapportage of m.e.r. krijgen we duidelijk wat de komst van de windturbines betekent voor bijvoorbeeld de natuur. Bijvoorbeeld voor de vogeltrek en de vleermuizen. Dit wettelijke traject is heel belangrijk want als de rechter een streep door de plannen zet, heeft de gemeente een probleem.”

Keukentafelgesprekken

Daarnaast is er het participatiespoor waarin het project bouwt aan het draagvlak in de omgeving. “We activeren bewoners om hun inbreng te geven op de plannen. We communiceren op allerlei manieren met ze; met een nieuwsbrief, themabijeenkomsten en keukentafelgesprekken.” Het projectteam gaat bij de mensen thuis op de koffie. “Dit lijkt veel werk, maar als je bezoekjes combineert dan heb je in tien weken alle huishoudens bezocht. We gaan ook langs bij iedereen die ons belt en leggen ter plekke het proces uit.”

Hans Kursten bij Ecopark Waalwijk

Mensen willen vooral weten wanneer de turbines komen en waar ze komen te staan, vertelt Hans. Die antwoorden zijn nog niet te geven. “We zijn nu het zoekgebied binnen de gemeentegrenzen stap voor stap aan het verkleinen, afhankelijk van veiligheidscontouren en impact op de natuur en andere randvoorwaarden. Begin 2023 wordt duidelijk welke locaties geschikt zijn om zonne- en windenergie op te wekken en later dat jaar neemt de raad hierover een besluit.”  

Maatschappelijke impact

Volgens Hans is de opdracht een typisch P2-project. “Dit is een duurzaamheidsproject met maatschappelijke impact, dat goed past bij onze B Corp-stempel. De gemeente biedt ruimte, verbetert hiermee het klimaat, en de buurt investeert mee in de eigen energievoorziening. En belangrijk, het is intrinsiek gedreven. We zijn overtuigd dat we aan de goede kant aan het trekken zijn.”  

Tussen de partijen

Dat bevestigt Eric de Jong, programmamanager duurzaamheid van de gemeente Waalwijk. “Wij zijn erg content met de inzet van Hans. Hij handelt naar de belofte die hij deed bij het kennismakingsgesprek. Hij opereert niet louter vanuit het gemeentelijk belang maar staat “tussen de partijen”. Daarmee bouwt hij op rustige en transparante wijze bruggen tussen partijen die het soms niet eens zijn met elkaar, maar uiteindelijk begrip hebben voor elkaars situatie. Ik ben ervan overtuigd dat zijn handelswijze bijdraagt aan een gedragen plan- en besluitvorming.”