Waarom het niet te vroeg is voor burgers om mee te praten in de energietransitie
De regionale energiestrategieën worden zorgvuldig aangepakt. Professionals met verstand van zaken helpen om de energiebehoefte van 2030 en 2050 in beeld te brengen, verrekend met mogelijke besparingen. Op basis van wetgeving en sturing uit het Nationaal Programma RES worden de ‘harde’ gebieden uitgesloten waar duurzame energieopwekking echt niet kan of mag, denk aan veiligheidszones. Er worden ’zachte’ gebieden gemarkeerd waar het niet gewenst is, zoals dicht bij natuurgebieden. Dan kan de energiebehoefte vertaald worden naar verschillende pakketten van duurzame opties, zon, wind en een enkel alternatief. En daarna worden de zoekgebieden aangewezen. De technische berekeningen landen dan in de gebieden waar mensen dicht bij wonen, op uitkijken of waar ze recreëren. En dan vinden mensen er iets van.
We zien verschillende goede voorbeelden hoe communicatie- en participatieprofessionals burgers de ruimte geven om mee te doen. Zij opereren binnen de grenzen die bestuurders hierin aangeven. En dan zien we dat 'burgers betrekken' en 'echt zeggenspraak hebben' niet hetzelfde is. Want net iets te vaak lezen we ook heel andere type uitspraken over de zoekgebieden: ‘het is nog helemaal niet bepaald, u hoeft zich nog geen zorgen te maken’. Hét signaal voor burgers om rechtop te gaan zitten. Want laten we wel zijn: die zoekgebieden zijn er niet voor niets. Het is de bedoeling dat de berekende windmolens en zonnevelden daar terecht gaan komen. Dat is niet vaag, dat is glashelder.
Als de behoefte om zeggenspraak te hebben over je eigen leefomgeving niet gehoord wordt, vertaalt die behoefte zich in actie. Er verschijnen websites die de windmolens visueel in het zoekgebied bij jou in de buurt projecteren. Of de discussie rond de democratische legitimatie van de regio’s laait weer op.
Om echte en tijdige zeggenschap van burgers te borgen spelen bestuurders dus een belangrijke rol. Wethouders kunnen duidelijk maken hoe belangrijk het voor hen is dat burgers van het begin af aan goed betrokken worden in de lokale vertaling van de energietransitie. Maak er, samen met de gemeenteraadsleden, een punt van dat de belangen van individuele burgers en die van de collectieve gemeenschap, de belangen op korte en op lange termijn een plaats krijgen in de besluitvorming.
Het is dus zaak om de betrokkenheid van de mensen die wonen en werken in het gebied goed te organiseren. Van begin af aan. Het is nooit te vroeg, het is soms wel de verkeerde vorm. Het goede nieuws is dat het vakgebied zich razendsnel ontwikkelt. Er zijn genoeg professionals die de kennis én de kunde hebben om participatie goed te organiseren en belangenmanagement naar een professioneel niveau te tillen. Die kennis en kunde kan gemobiliseerd worden wanneer lokale bestuurders laten zien dat het voor hen relevant is hoe bewoners naar het vraagstuk kijken. Dat ze zich willen verdiepen in hun belangen. Dat ze oprecht kennis over het onderwerp willen delen om tot goed afgewogen beslissingen te komen. Dat alle creativiteit nodig is om tot betere beslissingen te komen. Besturen in 2021 betekent dat bestuurders zichzelf zien als onderdeel van de samenleving en dat zij er samen met die samenleving uit wil komen. Democratie moet je doen. Elke dag weer.
MARINDA GAILLARD
MARJA VAN SCHIE
