Het buurtschap Nieuwendijk behoort tot de gemeente Korendijk. Omdat Korendijk vanaf 2019 opgaat in de fusiegemeente Hoeksche Waard, wilde de gemeente Korendijk voor Nieuwendijk de nieuwe omgevingsvisie samen met de bewoners verder concretiseren. Deze kerngerichte aanpak was ook een mooi kans om de overlast van recreatie en verkeer en de toenemende onrust over de impact van ontwikkelingen in en rond Nieuwendijk samen op te pakken. P2 kreeg de opdracht van de gemeente om de omgevingsvisie verder te concretiseren voor Nieuwendijk voor de komende tien jaar. Deze opdracht is in samenwerking met Atelier 1:1 succesvol uitgevoerd.
Uitgangspunt van de omgevingswet is minder regelgeving, meer integrale benadering voor ruimtelijke ordening, natuur, milieu en infrastructuur en meer ruimte voor participatie. Bewoners en belanghebbenden krijgen meer ruimte voor participatie en initiatieven. 

Een aanpak die werkt

Procesmanager Liesbeth Couwenberg van P2 en landschapsarchitect Janneke van Bergen (Atelier 1:1) hebben samen met de bewoners en alle andere betrokken partijen een visie opgesteld die past bij het karakter, de kracht en de schaal van Nieuwendijk. Het aantrekken van Liesbeth en Janneke voor deze opdracht bracht verschillende unieke krachten samen: ontwerpen en sturen van het proces gecombineerd met inhoud en verbeelding. Een samenwerking die volgens hen beiden naar meer smaakt. Janneke: “we vullen elkaar goed aan en gaan uit van elkaars kennis en kracht. Een mooie samenwerking die versterkt en werkt”.
Liesbeth: “we hebben een waardevolle aanpak in huis. Onze kracht als onafhankelijk procesbegeleider is om partijen samen te brengen en de nieuwe omgevingswet dwingt ook daartoe. We besteden veel aandacht aan het begrijpen van alle betrokkenen door alle belangen met elkaar te delen en de mensen met elkaar in verbinding te brengen. Wanneer je de inwoners voorhoudt dat ze medeverantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van hun gebied, biedt je hen een lonkend perspectief.

De eerste uitdaging was om alle betrokkenen aan tafel te krijgen en een veilige omgeving te creëren waarin we elkaar vertrouwden. Ter voorbereiding is met alle betrokkenen individuele gesprekken gevoerd. Tijdens de eerste bijeenkomst werden er spelregels opgesteld, zodat er gewerkt kon worden vanuit een open en ‘veilig’ proces, waarin respect en vertrouwen centraal moeten staan. Belangrijk voor de slagingskans is, dat zowel gemeente, de WON, Natuurmonumenten en de ondernemers als gelijkwaardige partners aan het proces deelnemen. Zo werd ook het vertrouwen van de Werkgroep Overlast Nieuwendijk, de WON, gewonnen. Ook van belang is dat er niet star vanuit vooringenomen standpunten moet worden gedacht, maar vanuit gemeenschappelijke belangen. Er wordt gewerkt aan toekomstbeelden die ook uitvoerbaar zijn en waarvoor voldoende draagvlak bestaat.

Het DNA als beeld

Janneke: “Tijdens de bijeenkomsten met de verschillende partijen ontstond het idee om iets te doen met het DNA van het dorp. Ik liet de bewoners kijken naar hun genen. Hoe is het dorp ontstaan? Wat zijn de kernkwaliteiten? Op die manier konden de mensen hun eigen verhaal vertellen, vanuit hun eigen achtergrond. Een aantal mensen legde zich toe op de geschiedenis van het dorp. De watersnoodramp speelt daarin bijvoorbeeld een belangrijke rol. Na die ramp is het dorp helemaal opnieuw opgebouwd.”

Vanuit de geschiedenis werd een overstap gemaakt naar het heden. Wat zijn de goede dingen en waar liggen de verbeterpunten? Zo kwamen verschillende opgaven naar voren. Vijf onderwerpen waarover de partijen van inzicht verschilden, werden in beeld gebracht en er werd gezocht naar mogelijke oplossingen, waarbij alle belangen konden worden gerespecteerd.

Liesbeth: “De kwaliteit van leven en van natuurbeleving in het dorp is in ieders belang. Het dorp moet vitaal blijven als een krachtige kern in de regio. Daar was iedereen het over eens. Er moet ook een sociale ontmoetingsplek zijn, waar je elkaar tegen kunt komen. Hoe ga je dat invullen met in je achterhoofd het karakter en de schaal van Nieuwendijk. Daar ging het in wezen over.”

Janneke: “Vanuit het perspectief van bewoners, bezoekers en ondernemers die over tien jaar in het dorp wonen, werken en recreëren werden fictieve verhaallijnen opgesteld, gekoppeld aan specifieke plekken in en rond Nieuwendijk. Die aanpak leverde geweldige energie op in het dorp en vormde de basis voor zeven toekomstbeelden.”

illustratie: de haven als centrale plek

Energie doorgeven

“De verhalen werden samen opgesteld zodat ze tot een ieders verbeelding spraken. Hiervoor hebben we ook de verhalen gevisualiseerd in beeld. We hebben gekeken naar hoe die verhalen elkaar versterkten en daar kwam bijvoorbeeld uit dat de haven de belangrijke ontmoetingsplek is voor iedereen.

Liesbeth: “De verhalen met de beelden moesten nog getoetst worden bij alle inwoners. Herkennen zij zich ook in de verhalen? We hebben een inloopbijeenkomst georganiseerd waar de mensen werden geïnformeerd en waar ze konden reageren. De bijeenkomst kende een hoge opkomst en door de presentatie in verhalen en beelden sprak iedereen tot de verbeelding. Een mooie bijeenkomst waar de positieve energie werd doorgegeven aan alle bewoners.

Richten op de toekomst

Janneke: “De toekomstvisie zoals we die lieten zien, is geen eind- maar een beginpunt. Het gesprek begint nu pas echt. We zijn blij te zien dat er nu een verhaal ligt dat door alle betrokken partijen wordt omarmd en waarmee zij het gesprek aan kunnen gaan om te plannen te realiseren. We zagen ook dat de werkgroep door het proces en het resultaat meer zelfbewustzijn had gekregen Voor Liesbeth en mij was dat een hele grote oogst.”

Inmiddels is het plan door bestuur en politiek omarmd. Ze vinden het een belangrijk en vooral direct bruikbaar document om op te nemen in de omgevingsvisie van de nieuwe gemeente. Het is een heel goed vertrekpunt voor de verdere samenwerking.

Janneke: “Ontwikkelingsperspectief van binnen uit heeft hier heel goed uitgepakt. Ik denk dat het voor meer regio’s belangrijk is om te weten hoe je met een nieuwe omgevingsvisie de mensen weet te bereiken. Niet alleen procesmatig, maar ook inhoudelijk. De mensen moeten vanuit hun eigen achtergrond hun verhaal maken, gericht op de toekomst.”

Wethouder Paul Boogaard is erg te spreken over het resultaat.

“We hebben voor P2 gekozen wegens expertise en onafhankelijkheid. Er was aanvankelijk argwaan onder de inwoners van Nieuwendijk naar de gemeente. Het eerste gesprek met de inwoners verliep nogal stekelig. Er was onzekerheid en er waren veel vragen. Dankzij de aanpak van Liesbeth is het vertrouwen snel gegroeid. Ze wist alle partners aan tafel te krijgen, ze kende de namen, legde verbanden en haalde de grootste gevoeligheden weg. Ik had het gevoel dat we met meer wethouders aan tafel zaten. We hadden een gezamenlijk doel. P2 is een prima partij voor de toekomst. Het zou mooi zijn als we in elk dorp in de gemeente Korendijk het DNA van de inwoners konden ophalen.”

Werkgroep: "een uniek proces dat bouwt aan vertrouwen"

Inwoner en oprichter van de Werkgroep Overlast Nieuwendijk, Stef Capelle heeft veel van de samenwerking met Liesbeth en Janneke opgestoken. “We zijn vanuit een ruzieachtige sfeer met de gemeente naar een vertrouwensband gegroeid. Liesbeth was verantwoordelijk voor die mindset, terwijl Janneke meer de artiest was die input uit de vergaderingen haalde en dat mooi wist te verbeelden middels artist impressions.” Capelle noemt het een uniek proces dat als voorbeeld kan dienen voor andere gemeenten, maar zeker voor de nieuwe fusiegemeente.

Voor Janneke en Liesbeth zelf is het grootste compliment dat de ‘Werkgroep Overlast Nieuwendijk’ zich tijdens het proces opnieuw heeft uitgevonden. Ze hebben zich omgevormd naar ‘Werkgroep Ontwikkeling Nieuwendijk’.