Antwoorden voor complexe maatschappelijke opgaven kunnen we alleen vinden met de inzet van de kracht en de creativiteit van de gemeenschap. Deze hartenkreet van Marije van den Berg en nog veel meer praktisch toepasbare lessen kwamen voorbij tijdens het SOM Fest van WesselinkVanZijst en P2. Onder het thema ‘Bewegen in complexiteit’ deden professionals in omgevingsmanagement en Verbindend Onderhandelen nieuwe inzichten op. Gezamenlijk verkenden we uiteenlopende invalshoeken: via jazz en Hollywood tot aikido en de journalistiek, om er maar een paar te noemen. En in zijn afscheidswoorden voor zijn naderende pensionering sloot ook Hans van Zijst zich bij de gemeenschapskracht aan: alleen gezamenlijk en vanuit verantwoordelijk burgerschap kunnen we tot oplossingen komen voor grote vraagstukken.

In de vroege ochtend van 20 juni bruist het al bij de Metaal Kathedraal in Utrecht, een festivalplek bij uitstek. Het SOM Fest is een soort broedplaats-voor-een dag. Een plek waar de experts in MGA van WesselinkVanZijst en P2 hun nieuwste vakkennis delen, verrijken en samen met zo’n honderd deelnemers verder ontwikkelen.

Nadat Charo Durán en Alvaro Pinto Lyon het SOM Fest openen en met hun muziek aandacht voor de kleine dingen vragen, ondervinden de deelnemers onder leiding van Marc Wesselink (WesselinkVanZijst) en Marja van Schie (P2) hoe moeilijk het is om met twee in stilte gekozen andere deelnemers een gelijkbenige driehoek te blijven vormen als iedereen beweegt: wanneer het bijna lijkt te lukken, verandert alles weer. De wereld waarin wij werken is constant in beweging.

Dit is ook niet zo gek, stelt keynote-spreker Marije van den Berg een paar minuten later; onderlinge afhankelijkheden zorgen altijd voor beweging en vereisen continue afstemming. Daar bestaan vele verschillende modellen en theorieën voor, maar een model is geen werkelijkheid. “Controle is voor beginners”, prent Marije haar toehoorders in. Omgaan met complexiteit betekent het vermogen om je aan te passen aan de huidige situatie, maar wel met de blik gericht op de toekomst.

Uit de workshops gedurende de hele dag blijkt op hoeveel manieren complexiteit in samenwerking naar voren komt. Joost Patocka, ervaren jazz-drummer en -docent, legt in zijn workshop uit hoe improvisatie in de muziek alle bandleden dwingt om elkaar als gelijken te behandelen, hoe je de leiding kunt nemen én hoe ze elkaar ondersteunen tijdens solo’s. In de middag komt eenzelfde soort inzicht naar voren bij de Aikido-workshop met Paul Lipman: de energie die tegen je werkt, kun je met de juiste handelingen in je voordeel gebruiken, de tegenstander kan je medestander worden.

In de workshop ‘media on the move’ neemt Martijn Bennis (directeur ANP) ons mee in de 21 verschillende invalshoeken die een journalist kan benutten voor een nieuwsbericht of verhaal. En, belangrijke tip: vraag altijd even door naar wat de mogelijke kop voor het artikel gaat worden. In een andere workshop werd de ‘Complex-o-meter’ door de deelnemers getest. Dit nieuwe instrument helpt om de brug te slaan tussen heel veel informatie na je eerste analyse en het uiteindelijke ontwerp voor het proces. “Heel behulpzaam”, is het oordeel en er worden direct foto’s gemaakt om het zelf te gaan gebruiken.

In de ‘boksarena van de politiek’ werd het spanningsveld verkend tussen de MGA arena enerzijds en de politieke arena anderzijds. Of, zo je wilt, tussen de voor-deze-gelegenheid-ingerichte-directe-democratie aan de stakeholderstafel en de formele democratie in de Raad, de Staten of de Tweede Kamer. Je hebt ze beide nodig om tot resultaten en besluitvorming te komen. Vanuit verschillende kanten kwam naar voren: betrek ook de politici tijdig, zodat je weet wat hen beweegt.

Tussen de workshops door genieten de deelnemers van hun lunch in de tuin, terwijl bij het rad van fortuin prijzen te winnen zijn. Even verderop krijg je Eerste Hulp bij Onderhandeling van een WesselinkVanZijst- of P2-medewerker. En niet veel later vertoont silk artist Sam haar kunsten, met een luid applaus tot gevolg. “Dit is wel bewegen”, wordt er gefluisterd in het publiek, “en het ziet er ook behoorlijk complex uit.”

De afsluiting van de dag is gewijd aan Hans van Zijst, die na zijn jarenlange inzet in het vak van omgevingsmanagement met pensioen gaat. In zijn toespraak blikt hij terug op zijn jaren in het project- en omgevingsmanagement en stelt vast dat de marges voor fouten steeds kleiner worden, de lontjes van mensen steeds korter en de overheid steeds minder benaderbaar. Het verankeren van de kennis en kunde van omgevingsmanagement en Verbindend Onderhandelen in HBO- en WO-opleidingen voor gebiedsontwikkeling zouden een deel van het antwoord kunnen zijn op maatschappelijke vraagstukken. Maar het voortdurend versterken van het vakgebied alleen is niet voldoende, samenwerking aan maatschappelijke opgaven vergt ook verantwoordelijk burgerschap. Er staat ons allemaal iets te doen.

Marja van Schie (P2) samen met Marc Wesselink (WesselinkVanZijst)

Met deze woorden in het hart gesloten werken WesselinkVanZijst en P2 aan de toekomst. Dit evenement is een teken van de nauwe samenwerking die in de afgelopen tijd is opgebouwd. En ook in de toekomst zal dit doorgaan, om zo samen te bouwen aan de ontwikkeling van omgevingsmanagement en Verbindend Onderhandelen als vakgebied. Wil je meer weten over één van de workshops, kijk dan nog even op de website van het festival, die blijft nog even open staan. Neem contact op met Joosje Bachman of Mark Westerhuis als je meer wilt weten of als een workshop voor herhaling vatbaar is in jouw eigen organisatie of opgave.