Ontwerpen aan het proces voor de transformatie van woonwijken
casus Westwijk in Vlaardingen
Veel woonwijken die in de jaren zestig tot en met tachtig zijn gebouwd aan de randen van de stad hebben een opknapbeurt nodig. Daarbij moet worden gekeken naar hedendaagse vraagstukken rond wonen, werken, infrastructuur, energie en ecologie. Voor de nationale ontwerpwedstrijd Panorama Lokaal werkte P2’er Mercè de Miguel Capdevila in een multidisciplinair team mee aan een vernieuwende aanpak voor de Vlaardingse Westwijk.
Hoe gaan we om met het ruimtetekort in ons land en de vele functies en uitdagingen die daarbij komen kijken? Met deze vragen in het achterhoofd riep het College van Rijksadviseurs eind vorig jaar gemeenten en woningbouwcorporaties op om wijken aan te dragen die zo’n flinke opknapbeurt kunnen gebruiken. Westwijk doet mee voor Vlaardingen als een van de zeven geselecteerde locaties in de prijsvraag Panorama Lokaal.
Gebiedstransformatie
Mercè werd begin dit jaar benaderd door ontwerpbureau wUrck. “Zij zochten een partner voor het proces om de creatieve kracht van ruimtelijk ontwerp met actuele uitdagingen in een complex krachtenveld te verbinden. Van sociale opbouw, duurzame energie en ecologie tot participatie met belanghebbenden, zowel met particulieren als woningbouwverenigingen en maatschappelijke organisaties. Dat vroeg om een nieuwe aanpak gericht op het omarmen van de complexiteit.’
Mercè ging samen met wUrck de uitdaging aan in een team met ingenieursbureau Tauw, Goderie Ecologisch Advies en duurzame vastgoedadviseurs Alba Concepts. Naast innovatieve oplossingen voor Westwijk, hebben ze ook een innovatieve aanpak gecreëerd om te komen tot deze oplossingen. Hiervoor is de creatieve kracht van ontwerponderzoek voor ruimtelijke analyses gecombineerd met de beproefde processturing langs draagvlak en haalbaarheid. Bovendien is er op de verschillende procesfases van deze aanpak aansluiting gezocht met planologische procedures. Het resultaat: ‘Integraal Ontwerpen Plus’.
Integraal ontwerpen plus
Ontwerpateliers bestaan uiteraard al langer. Hierin nemen de ontwerpers een centrale plaats in. Ze leveren ruimtelijke producten op waarover de project- of procesmanager inspraak en besluitvorming organiseert. Daarna volgt de uitwerking en detaillering. Het vernieuwende van de aanpak ‘integraal ontwerpen plus’ is de inzet van ieders ontwerpkracht als creatief principe in het proces. De focus komt daarmee niet op één oplossing voor een specifieke buurt te liggen, maar op een werkwijze met oplossingsrichtingen die ook voor andere woonwijken toepasbaar is.
Mercè koppelde het P2-proces, dat breed inzet op draagvlak en haalbaarheid, aan verschillende fases in de ruimtelijke procedures. Merce: “Deze aanpak waarbij iedereen voortdurend ontwerpt, draait erom dat je op een creatieve manier met elkaar de juiste stappen zet. Vanuit een gezamenlijke ambitie werken de relevante betrokken partijen en expertises met elkaar samen. Van de eerste ideeën tot de realisatie ervan. Ook bewoners, ondernemers en andere (toekomstige) gebruikers dragen gedurende het proces bij aan de oplossingsrichting. In iedere stap zitten steeds de juiste partijen aan tafel die kennis inbrengen, ideeën verrijken en mandaat hebben. Zo zorg je dat er beslissingen genomen worden die het proces een stap verder brengen. Het daadwerkelijk ‘voor elkaar krijgen’ van de realisatie wordt direct meegenomen vanaf het prille begin. Het is echt integraal ontwerpen plus.”
Westwijkse parels
Hun plan voor Westwijk is een van de drie voorstellen die eind september door een vakjury* worden beoordeeld. Kern van het voorstel is de ontwikkeling van drie in Westwijk aanwezige ‘parels’ als transformatiemotor. Ten eerste de inzet van het nieuwe metrostation dat het gebied direct verbindt met zowel het strand als Rotterdam. Ten tweede de benutting van latente energiebronnen in het gebied voor de vermindering van de CO2-uitstoot. Dit kan door de restwarmte van pijpleidingen van regionale industrie, aquathermie en zonenergie te combineren met de verduurzaming van bestaande gebouwen, zodat deze verduurzaming direct ten goede komt aan de bewoners. Ten derde om het aangrenzende natuurgebied Midden Delfland en de rivier het Scheur met het gebied te verbinden.
