De gemeente Den Haag bereidt zich actief voor op de gevolgen van klimaatverandering. Om het onderwerp bij de interne organisatie op de kaart te zetten, hield de gemeente in september een Klimaatweek. Martijn van Stam, strategisch adviseur duurzaamheid bij Gemeente Den Haag, organiseerde het evenement inhoudelijk, samen met P2 projectmanager Floris te Lintelo.

Den Haag is actief bezig met ‘mitigatie en adaptatie’ van de klimaatverandering. Met het eerste wordt het voorkomen van de opwarming van de aarde door reductie van de CO2-uitstoot  bedoeld, met het tweede het omgaan met de effecten. De huidige (en vorige) coalitie die de stad bestuurt, is ambitieus: in 2030 moet de gemeente Den Haag klimaatneutraal zijn. Den Haag maakt ook deel uit van een Europees netwerk met 100 steden die allemaal dit doel willen halen.

Wat betekent de opwarming van de aarde op dit moment voor Den Haag?

Martijn: “Wij hebben met name last van hittestress en wateroverlast. Grote delen van Den Haag zijn niet groen maar versteend. Daar loopt de temperatuur bij zomerse dagen nu al op tot 40+ graden. En doordat hevige regenbuien in frequentie toenemen, hebben we vaker te maken met ernstige wateroverlast. Als straten onderlopen, kunnen hulpdiensten niet meer overal komen. Het voorbereiden van de kustwering op de stijgende zeespiegel speelt op middellange termijn en voor die aanpak moeten we samenwerken met de Rijksoverheid en het Hoogheemraadschap.” 

Heeft Den Haag meer last in vergelijking met andere steden?

Martijn: “We werken veel in G4-verband en de opgave is eigenlijk wel vergelijkbaar voor alle grote steden in Nederland. Voor een grote stad is klimaatadaptatie een grotere uitdaging dan voor gemeentes in landelijke gebieden. Als stad heb je simpelweg minder ruimte, voor bijvoorbeeld de aanleg van waterbuffers. Ook ligt de grond al vol met leidingen en kabels.”

Vanwaar een Klimaatweek voor medewerkers van de gemeente?

Martijn: “Ons gemeentebestuur wil dat Den Haag in 2030 klimaatneutraal is. Om dat te kunnen bereiken, hebben we programma’s op duurzaamheid en energietransitie. De Klimaatweek is een onderdeel van de interne communicatie op dit onderwerp. De wens was om een zo groot mogelijk deel van de 9.000 ambtenaren bij het onderwerp te betrekken. We wilden ze bewust maken van wat er speelt, ze inspireren en ze ook tot actie aanzetten. Best een uitdaging.”

Kennis van het onderwerp

Om het evenement op te zetten, vroeg het Programma Duurzaamheid P2 in de persoon van Floris, die al bekend was van het project monitoring en dashboarding. Martijn: “Een event organiseren kan in principe iedereen maar wij wilden iemand met kennis van het onderwerp. Floris weet goed zijn inhoudelijke kennis te combineren met organisatorische kracht. Hij neemt niet te snel dingen aan en dat kritische waarderen wij.” Dus werd het aanvankelijke idee om een tweedaagse Summer School over klimaat te organiseren, uitgebouwd tot een event van een hele week. Met als centraal thema klimaatmitigatie en -adaptatie, vorm gegeven met stevige lezingen door externe experts en prikkelende excursies en workshops.  

Hoe hebben jullie het aangevlogen?

Floris: “We hebben eerst gezamenlijk scherp gekregen wat we wilden bereiken en wie we daarbij nodig hadden. De boodschap was dat het een feit is dat het klimaat verandert en dat elke ambtenaar in Den Haag, ongeacht functie en vakgebied, met klimaatverandering te maken krijgt en een rol heeft om het tegen te gaan. Dus bevatte het programma de oorzaken en gevolgen van klimaatverandering en hoe collega’s ermee bezig zijn. Doordat goede sprekers als Marian Minnesma van Urgenda, het IPCC en Kees Klomp, hoogleraar betekeniseconomie, meteen ja zeiden, werd het programma veel beter dan ik had gedroomd. Naast goede sprekers hebben we ook ingezet op beleving, bijvoorbeeld met excursies. Zo zijn we naar circulair bedrijvencentrum the new farm gegaan, waarin MKB’ers zitten die nieuwe dingen maken van restproducten en restmaterialen. En hebben we het Hondiusplein bezocht om te bekijken hoe de wateropvang bij hevige regenval werkt.”   

workshop met Urgenda

Heeft zo’n inspirerende week ook lange termijn impact op de organisatie?

Martijn: “Met de Klimaatweek hebben we het thema intern heel zichtbaar gemaakt: duurzaamheid is prominenter dan ooit aanwezig. Het staat bij het gemeentelijke MT op de kaart, bij de coalitie, bij de ambtenaren.”

Floris: “Ja ik merk dat het leeft in de onderstroom van de organisatie. Mensen komen nog steeds terug op wat ze uit de verschillende sessies aan inzichten hebben meegenomen. Marian Minnesma van Urgenda schetste het drama dat eraan zit te komen als we niets doen, maar kwam ook meteen met praktische, haalbare oplossingen die mensen zelf kunnen uitvoeren. Dat inspireert.”

Martijn: “De Klimaatweek heeft bijgedragen aan het inzicht dat bij alles wat je als gemeente doet, klimaat en duurzaamheid randvoorwaardelijk moeten zijn. Collega’s zijn zich bewuster van de urgentie van het probleem, van de impact van klimaatverandering op de stad, en wat ze er zelf aan kunnen doen.”

Wat doet de gemeente dan aan het -qua klimaat- toekomstbestendig maken van de stad?

Martijn: “Als gemeente helpen en stimuleren we bewoners bij de energietransitie, bij het verduurzamen van woningen. Jaarlijks brengen we met de eigenaren 10.000 woningen van energielabels E, F en G naar een hoger label. We verduurzamen de mobiliteit in de stad door de zero-emissie zones en milieuzones uit te breiden. Op het gebied van afvalverwerking brengen we het percentage gescheiden afval omhoog en het aantal kilo’s restafval per inwoner omlaag.”

Als je mensen wil inspireren tot gedragsverandering, werk dan met beelden

- Floris te Lintelo

Komt er dit jaar een vervolg van de Klimaatweek?

Martijn: “We focussen ons dit jaar op de werkagenda van  de wethouder Duurzaamheid, Energietransitie en Klimaatadaptatie. De presentatie van de agenda zou kunnen samenvallen met de Nationale Klimaatweek dit najaar. Daarmee zouden we het dit jaar nog breder kunnen trekken.”

Hebben jullie nog tips voor andere gemeentes die ook meer interne aandacht en kennis willen op dit thema?

Martijn: “Gewoon doen, organiseer een event. De overheid moet het goede voorbeeld geven. De collega’s uit Amsterdam zijn voortvarend bezig. Qua aanpak: stem je programma af op het publiek. Bied zowel kennis en inspiratie aan op instapniveau als verdiepende kennis voor de mensen die er meer van weten.”

Floris: “Als je mensen wil inspireren tot gedragsverandering, werk dan met beelden. Laat zien wat er met de planeet gebeurt als we nu geen actie ondernemen. Alleen doemscenario’s schetsen werkt niet maar een beetje choqueren is wel effectief.”